آتش دل

3. روش اعتدال: برای تربیت فرزند منتظر باید در همه‌ی عرصه‌های زندگی اعم از عرصه‌ی امکانات مادی و امور معنوی روش اعتدال حاکم باشد.
4. روش تسهیل و تیسیر:«تسهیل» و «تیسیر» به معنای آسان کردن و سهل گردانیدن است.[4]
هیچ چیز چون ملایمت و رحمت، و آسان گیری و نرمی در تربیت دل آدمی و رشد صحیح عواطف انسانی مؤثر نیست..[5]
5. روش تغافل و نادیده‌انگاری: نادیده گرفتن رفتارهای آزاردهنده و جزئی فرزندان، علاوه بر این‌که باعث کاهش درگیری با آنها می‌شود، سازنده و اصلاح کننده نیز هست.[6]
6. روش عبرت: عبرت گرفتن، یعنی از صفات بد به صفات خوب عبور کردن. چرا اگر کسی حوادث روزگار را ببیند و از صفت بد به صفت خوب عبور نکند، نمی‌گویند عبرت گرفت؛ بلکه می‌گویند تماشا کرد.[7]
7. روش تذکر: واژه‌ی «ذکر» به معنای یادآوری است.[8] از این‌رو روش تذکّر، روش نیکویی در توجّه دادن انسان به حقیقت وجود و سیر دادن او در صراط هدایت، اطاعت و عبودیت و دور نمودن وی از پستی، کجی و پلیدی می‌باشد.[9]
8. روش موعظه:موعظه زمانی نقش بیدارکننده و نجات‌دهنده و حیات‌بخش دارد که همه‌ی ویژگی‌های ارکان سه‌گانه‌ی آن (موعظه‌کننده، موعظه و موعظه‌شونده) رعایت شود، در غیر این صورت نقش تربیتی آن کاهش یافته یا خنثی و منفی می‌شود.
9. روش الگوسازی: روش الگونمایی و الگونگاری از جمله روش‌های موفق تربیتی است. قرآن بر آن تأکید فراوان دارد و در آیه 21 سوره احزاب پیامبر اکرم6 را به عنوان «الگوی احسن» معرفی می‌نماید.
10. روش تشویق و تنبیه: بیت، بدون تشویق و تنبیه مناسب، امکان‌پذیر نیست. لکن باید توجه داشت که هر چیزی در مورد فرزند نمی‌تواند مورد تشویق و یا به خصوص مورد تنبیه واقع شود.
آن چیزی که باید مورد تشویق قرار گیرد؛ عمل و بازده موفّقیّت‌آمیز کودک و نوجوان است. یعنی هر گامی که کودک و نوجوان به جلو برداشت؛ می‌‌تواند مورد تشویق قرار گیرد و نیز هر گامی که به عقب رفت می‌‌تواند مورد تنبیه واقع شود.[10]
11. روش بازی:بازی از مهمترین وسیله‌های تربیتی است؛ زیرا در عین این‌که وسیله‌ی سرگرمی طفل است جنبه‌ی آموزندگی و سازندگی نیز دارد. از طریق بازی، می‌توان فعالیّت‌ها و اندیشه‌های مخربانه‌ی کودک را اصلاح کرد و او را به سوی صلاح و خیر سوق داد.[11]
12. روش قصه، شعر و لالایی: قصّه‌گویی زبان مشترک بین همه‌ی تمدّن‌ها و فرهنگ‌هاست. یکی از بهترین راه‌های نفوذ در افکار و شخصیّت انسان‌ها به شمار می‌رود.[12]

راهکارهای عملی در تربیت نسل منتظر
الف) معرفت امام:
امام واسطه‌ی فیض، مبین وحی، حافظ دین، راهبر مردم و وسیله‌ی هدایت انسان‌ها است. و به شهادت حدیث متواتر ثقلین، هدایت بدون عترت محال است.[13]
لذا از مهمترین تکالیف مؤمنان پس از معرفت به خدا و رسول او، معرفت و شناخت ولی امر، امام زمان(عج) است.[14]

راه‌های شناخت امام:
1. آموزش حسب و نسب امامان بویژه امام زمان(عج) به فرزند
2. شناساندن شخصیت امام با صفات و خصوصیات ایشان
3. آشنایی فرزندان با تاریخ زندگی ائمه اطهار:
4. آموزش حدیث
5. آشنا ساختن فرزندان با آیات قرآنی راجع به حضرت مهدی(عج)
6. بزرگداشت ایام ولادت و شهادت ائمه طاهرین:
7. آشنایی فرزندان با اهل‌بیت:‌به زبان هنر و ادبیات
8. دعا

ب) محبّت به امام:
محبّت تابع معرفت و شناخت است. هر چه شناخت بیشتر شود محبّت شدیدتر خواهد شد. محبّت رابطه‌ای دوطرفه است که همیشه میان محبّ و محبوب برقرار است. لذا یاد ما از امام عصر(عج) یاد او از ماست.
برای ایجاد محبّت به امام زمان(عج) در دل نسل منتظر، باید از همان کودکی اقدام نمود. که برای این کار می‌توان از راه‌کارهای زیر بهره جست:
1. آموزش چگونگی توسل به اهل‌بیت: بویژه امام زمان(عج).
2. معرفی دوستان و فدائیان اهل‌بیت: به فرزندان.
3. معرفی دشمنان اهل‌بیت: و بیان عمق خباثت آنان.
4. آشنایی فرزندان با سرزمین‌های مقدّس و زیارت.
5. ایجاد آمادگی در فرزندان برای انس با روز جمعه. [15]
6. هدیه دادن به ائمه: به ویژه حضرت ولی عصر:. [16]
7. صدقه دادن برای سلامتی امام زمان7. [17]
8. مجالس ذکر و صلوات فرستادن بر امام زمان7. [18]
9. آشنایی فرزندان با آثار و برکاتِ محبّت بر اهل‌بیت پیامبر6. [19]

ج) اطاعت از امام:
از آنجا که معرفت و محبّت نسبت به اطاعت رابطه‌ی مستقیم دارد؛ هرچه معرفت عمیق‌تر و محبّت شدیدتر گردد اطاعت بیشتر خواهد شد.
برای تربیت نسل منتظر تنها تلاش در جهت کسب معرفت وی و ایجاد محبّت در دل او کافی نیست؛ بلکه باید فرزند را در جهت اطاعت از آیات و احادیث یاری رساند که در این راستا می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
1. تقویت حس نظارت و حضور امام زمان(عج) در زندگی.
2. استفاده از تلقین.
3. ایجاد میل و رغبت.
4. واسپاری کودک به استاد و معلم دوستدار اهل‌بیت:.
5. مراقبت از فرزندان در مقابل مکاتب انحرافی.
6. آموزش وظایف دوران غیبت امام زمان7 به فرزندان. [20]

پی نوشت

[1]محمّدتقی، فلسفی، کودک از نظر وراثت و تربیت، تهران، چاپ دوم، فرهنگ اسلامی، 1379ه.ش، ج2، ص118.
[2] . محمّدرضا، کاشفی، آیین مهرورزی، قم، چاپ ششم، بوستان کتاب، 1387ه.ش، ص 213 و 220.
[3] . همان، ص 231 و 208 و 223 و 232.
[4] . علی‌اکبر، دهخدا، لغت نامه دهخدا، تهران، چاپ دوم، دانشگاه تهران، 1377ه.ش، ج4، ص 6738 و 7223.
[5] . مصطفی، دلشاد تهرانی، سیری در تربیت اسلامی، ص 176.
[6] . عبدالعظیم، کریمی، نکته‌های کاربردی در فرزندپروری والدین، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ سوم، 1389ه.ش، ص 23.
[7] . عبدالله، جوادی آملی، اسرار عبادت، بی‌جا، چاپ چهارم، الزهرا، 1372ه.ش، ص 132 و 133.
[8] . احمد، سیّاح، فرهنگ بزرگ جامع نوین، تهران، چاپ نوزدهم، اسلام، 1377ه.ش، ج1، ص 614.
[9] . مصطفی، دلشاد تهرانی، سیری در تربیت اسلامی، ص 269 و 270.
[10] . علی‌اصغر، احمدی، اصول تربیت، تهران، چاپ چهارم، انجمن اولیاء و ربیان، 1383ه.ش، ص 80.
[11] . علی، قائمی، خانواده و تربیت کودک، ص 322.
[12] . مهدی، نیلی‌پور، خانواده‌ی مهدوی، ص 132.
[13] . مسعود، پور سیدآقایی، میرمهر، قم، چاپ سوم، حضور، 1386ه.ش، ص 203.
[14] . مجتبی، تونه‌ای، موعودنامه، قم، مشهور، 1383ه.ش، ص 674.
[15] . مهدی، نیلی‌پور، خانواده مهدوی، ص119 و 120.
[16] . مسعود، پور سیدآقایی، میر مهر، ص136.
[17] . رسول، صادقیان، معرفت امام زمان«عج»، اصفهان، چاپ دوم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود7، 1389ه.ش، ص 37.
[18] . حسین، حسینی، مهر محبوب، تهران، چاپ سوم، آفاق، 1379ه.ش، ص 195.
[19] . بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود7، معرفت امام زمان7، اصفهان، چاپ سیزدهم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود7، بی‌تا، ص 38.
[20] . مهدی، نیلی‌پور، شهاب قبس شعله فروزان، اصفهان، چاپ چهارم، سلسبیل، 1387ه.ش، ص 31 تا 66.

صفحات: 1· 2